III Powstanie Śląskie – zwycięska walka o polski Górny Śląsk 🇵🇱 Rocznica: 2/3 maja 1921
2.05.2025
W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku rozpoczęło się III Powstanie Śląskie – największy i zarazem ostatni z trzech zbrojnych zrywów ludności polskiej na Górnym Śląsku. Było to jedno z nielicznych powstań w historii Polski, które zakończyło się sukcesem. Jego celem było przyłączenie Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej.
🔹 Tło wydarzeń:
Po I wojnie światowej przyszłość Górnego Śląska miała zostać rozstrzygnięta w drodze plebiscytu, który odbył się 20 marca 1921 roku.
Za przyłączeniem do Polski głosowało 54,3% mieszkańców, jednak mimo tego Komisja Międzysojusznicza planowała przekazać większość terenów Niemcom.
Ta decyzja wywołała silny sprzeciw społeczny i stała się bezpośrednim impulsem do wybuchu powstania.
🔹 Przebieg walk:
Powstanie rozpoczęło się w nocy z 2 na 3 maja 1921 r.
Oddziały powstańcze, dowodzone przez Wojciecha Korfantego, błyskawicznie opanowały duże obszary plebiscytowe. Walki trwały do 5 lipca i były wyjątkowo zacięte – szczególnie w rejonie Góry Świętej Anny i Kędzierzyna-Koźla.
🔹 Zakończenie i znaczenie:
Powstanie zakończyło się rozejmem 5 lipca 1921 r.
20 października Rada Ambasadorów zatwierdziła nowy podział Górnego Śląska – korzystny dla Polski:
✅ 40% spornego terytorium
✅ 76% kopalń węgla
✅ 50% hutnictwa
Był to ogromny sukces militarny i dyplomatyczny. Dzięki determinacji i ofiarności powstańców, Górny Śląsk stał się ważną częścią niepodległej Polski, wnosząc znaczny potencjał gospodarczy.
🔹 Fazy III Powstania Śląskiego:
- 3–10 maja – ofensywa powstańców, zajęcie terenów zgodnie z tzw. „linią Korfantego”
- 11–20 maja – utrwalenie zdobyczy i obrona linii frontu
- 21 maja – 6 czerwca – niemiecka kontrofensywa (bitwa o Górę Świętej Anny, walki pod Olzą)
- 7–24 czerwca – ustanie działań bojowych, rozpoczęcie rokowań
🔹 Walki w rejonie rybnickim:
W powiatach: pszczyńskim, rybnickim, raciborskim i kozielskim działała grupa operacyjna „Południe”. Najwcześniej, bo już w nocy z 2 na 3 maja, został w pow. rybnickim opanowany Wodzisław Śląski, przez oddział pod dowództwem Józefa Michalskiego, jednakże po nagłym ostrzelaniu bronią maszynową odpoczywających na rynku powstańców zdobywanie miasta przeciągnęło się do 4 maja. Tuż po północy 3 maja miejscowi powstańcy opanowali Żory nacierając z kierunku Woszczyc i Rogoźnej, a następnie szybko przegrupowali się w kierunku Rybnika, który zaatakowano już o 4.00 rano z kierunku Brzezin i Ligoty, wzdłuż toru kolejowego, i z kierunku Nacyny i Zamysłowa przez batalion rybnicki J. Płaczka. Zdobycie Rybnika utrudniała obecność w mieście żołnierzy Reichswehry, którzy w cywilnych ubraniach zostali przewiezieni w te rejony. Niemcy umocnili się w zakładzie leczniczym w Orzepowicach i w Paruszowcu, gdzie pomiędzy powstańcami śląskimi i Niemcami dochodziło do walk na białą broń. W konsekwencji Paruszowiec zdobyto dopiero po południu. Walki prowadzone były także w Rzuchowie, Biertułtowach, Lyskach, Jastrzębiu, Pilchowicach, Nieborowicach, Zwonowicach, Rudach i Czerwionce. Powstańcy dokonali także wypadu na lewy brzeg Odry na Zabełków, Roszków i zaatakowali Krzyżanowice. Niepowodzeniem w tym rejonie zakończyła się próba zdobycia Ostroga, wschodniego przedmieścia Raciborza i w efekcie zdobycia miasta oraz opanowania prawobrzeżnej Odry od Bierawy po Koźle oraz w rejonie Kędzierzyna.
🔹 Pamięć i upamiętnienie:
🕯️ III Powstanie Śląskie to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Śląska i Polski.
🏛️ Wydarzenia te upamiętniają m.in. wystawy w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach.
🪖 W wielu miastach regionu znajdują się pomniki i tablice dedykowane bohaterom powstania.
Cześć i chwała bohaterom III Powstania Śląskiego! 🇵🇱
Ich odwaga i poświęcenie ukształtowały granice naszej ojczyzny i zapewniły Górnemu Śląskowi miejsce w wolnej Polsce.
